„Ciągłe doskonalenie procesu jest niezbędne do osiągnięcia sukcesu” – każda osoba zajmująca się organizacją pracy w przedsiębiorstwach produkcyjnych przynajmniej raz spotkała się z takim stwierdzeniem. Wdrożenie filozofii KAIZEN i zachodząca dzięki temu pozytywna rewolucja potwierdzają tylko zasadność tej myśli. Zastanówmy się: jak może wyglądać proces wyliczenia technicznego kosztu wytworzenia z wykorzystaniem tej idei? Czy możliwe jest wykorzystanie w tym celu modelu PDCA?
Techniczny koszt wytworzenia a wybór technologii produkcji
W wielu przypadkach produkcja tego samego wyrobu gotowego lub półproduktu w ramach jednej organizacji odbywać się może na kilka sposobów. Zmiany najczęściej dotyczą wykorzystania różnych marszrut bądź zamienników surowców. Decyzja, która z dostępnych technologii optymalna będzie do wykonania zlecenia, stanowi nie lada wyzwanie. Jednym z głównych czynników mających wpływ na ostateczny wybór jest wielkość technicznego kosztu wytworzenia. Techniczny koszt wytworzenia (TKW) określa wszelkie potencjalne koszty związane bezpośrednio i pośrednio z wykonaniem produktu (czyli koszty bezpośrednie i koszty pośrednie). W celu jego ustalenia wykorzystywane są dedykowane moduły/aplikacje, pozwalające na symulację TKW. Rzetelne wyliczenie kosztów produkcji wymaga jednak szerszego podejścia do zagadnienia i implementacji idei ciągłego doskonalenia tego procesu w całej firmie.
Wyliczenie TKW – od czego zacząć?
Na samym początku warto zidentyfikować składniki TKW.
Techniczny koszt wytworzenia = koszty materiałów bezpośrednich + koszty pracy bezpośredniej + koszty pośrednie produkcji.
Koszty materiałów bezpośrednich można wyliczyć na bazie zmian stanu zapasów magazynowych materiałów wykorzystanych do produkcji danego wyrobu. Metoda ta jednak nie sprawdzi się, gdy materiał lub surowiec jest powiązany z większą ilością wyrobów. Wówczas konieczne jest wykorzystanie informacji z ewidencji produkcji lub technologii produkcji (BOM). Nieco trudniej policzyć koszty pośrednie produkcji, którymi są wszystkie koszty wydziałowe, które nie są kosztami bezpośrednimi i kosztami pracy bezpośredniej (mogą to być np. koszty utrzymania i konserwacji maszyn, ich naprawy, amortyzacja, etc).
Jednak problem pojawia się w momencie, gdy dane, na podstawie których dokonana ma zostać kalkulacja, nie odwzorowują w pełni późniejszego procesu produkcji bądź są niedostępne. W celu wyliczenia TKW wykorzystuje się wówczas procentowe współczynniki określające poszczególne miejsca powstawania kosztów. Tym samym zwiększa się ryzyko niedoszacowania lub przeszacowania dokonywanej kalkulacji. Pierwszym krokiem w drodze do udoskonalenia tego procesu powinno być zatem uszczegółowienie/stworzenie odpowiedniej bazy danych technologicznych do rzetelnej symulacji TKW. Działanie to pozwoli zmniejszyć powstałą lukę.
System MES – co ma wspólnego z TKW?
Etap produkcji stanowi również bardzo ważny punkt w procesie doskonalenia technicznego kosztu wytworzenia. Informacje zbierane w systemach klasy MES dotyczące rzeczywistego przebiegu produkcji, stanowią świetną bazę do analizy i porównania zebranych informacji z założeniami przyjętymi do wyliczenia TKW. Zwiększona liczba elementów uszkodzonych w trakcie produkcji lub szybsze niż założone na etapie projektowania zużycie formy, znacząco wpłynie na koszty wyprodukowania jednej sztuki wyrobu gotowego. Wszelkie informacje zebrane na tym etapie stanowić będą bazę do aktualizacji przygotowanego wcześniej TKW lub punkt wyjścia do dokładniejszej kalkulacji kolejnych produktów. Jednoznacznie wskażą również miejsca, w których przyjęte założenia nie pokrywają się z obserwacją (produkcją), lokalizując obszary potencjalnej optymalizacji procesu.
Wielokrotnie w firmach produkcyjnych prowadzone są dyskusje z działem zakupów na temat zasadności wprowadzenia zamienników surowców. Ławo podczas nich udowodnić, że pozorna oszczędność dzięki zakupowi tańszego surowca nie zawsze przyczynia się do obniżenia kosztów wytworzenia wyrobu gotowego. Niejednokrotnie zastosowanie innego, „tańszego” surowca spowodowało częstsze wady jakościowe wyrobów gotowych. Można było też zaobserwować zwiększoną pracochłonność obróbki, w konsekwencji czego – pomimo zastosowania mniej kosztownego materiału – ostateczne koszty wytworzenia wzrosły dwukrotnie.
Planowanie produkcji – wpływ na techniczny koszt wytworzenia
Sam proces planowania produkcji wpływa również na występowanie różnic w technicznym koszcie wytworzenia. Przykładem idealnie obrazującym tą zależność jest fakt, że bazowa marszruta technologiczna nie zawsze stanowić będzie optymalny wybór do produkcji danego wyrobu. W przypadku znacznego obciążenia stanowisk produkcyjnych niezbędne może się stać wykorzystanie zasobów alternatywnych. Cechują się wyższym kosztem produkcji jednostkowej, ale zapewniają terminowość wysyłki zamówienia i, tym samym, zapobiegają karom umownym i utracie zaufania klienta. Pamiętajmy jednak, że zastosowanie technologii zastępczej przyczyni się do zmiany wstępnie założonego TKW. Nowy wyliczony techniczny koszt wytworzenia będzie uwzględniał inne zasoby, o odmiennym koszcie wytworzenia.
Techniczny koszt wytworzenia w filozofii Kaizen
Powyższe podejście idealnie wpisuje się w koncepcję ciągłego doskonalenia i procesowego podejścia do wyliczenia technicznego kosztu wytworzenia z wykorzystaniem cyklu PDCA, gdzie poszczególne etapy opisanego procesu opowiadają kolejnym krokom na kole Deminga.
Wymaga to jednak odpowiednio dopasowanych rozwiązań informatycznych, które pozwolą na sprawne symulacje TKW w trakcie projektowania i planowania. Umożliwią także zebranie rzeczywistych danych z procesu produkcji i późniejsze porównanie informacji o TKW wstępnym, planowanym i ewidencyjnym. Wszystko to przełoży się na doskonalenie procesu, a efekty takich działań odczuwalne będą w wielu obszarach firmy. Dzięki temu zmniejszy się „luka” wynikająca z niepewności czysto teoretycznego przygotowania technicznego kosztu wytworzenia. Podejście pt. „zrób tak, żeby było dobrze, a oni na tej produkcji to niech już sobie radzą” przestanie mieć już rację bytu.
Masz jakieś uwagi lub pytania? Skontaktuj się z nami.
